جاذبه های تاریخی شهرستان سلماس

مجموعه: مكانهاي تاريخي ايران 

شهرستان سلماس یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی است که از یک سو به سواحل شمالی دریاچه ارومیه راه دارد و از سوی  دیگر به مرکز ترکیه کنونی یا همان عثمانی و روم در سده های کهن تر؛ شهری که سابقه سکونت طولانی در آن وجود دارد.
 
آثار تاریخی به جا مانده از سده های پیش از میلاد مسیح تا دوره ساسانیان و سپس دوران اسلامی و حتی قرن معاصر، گواهی بر این مدعاست. به نحوی که آثار مختلفی در این شهر و اطرافش می توان دید؛ از تمدن دوران ماد و هخامنشی که در تپه های باستانی سلماس و اطرافش کشف شده گرفته تا سنگ نگاره معروف «خان تختی» در دوره ساسانی و چندین کلیسای تاریخی در سده های بعدی به دست توانای اهل فن، بنا شده است.

حتی پس از زلزله معروف سال 1309 خورشیدی هم یک حمام سنتی و زیبا در این شهر ساخته شده است. سفر به سلماس، سفری است که از کنار ساحل آرام دریاچه ارومیه شروع می شود و تا عمق تاریخ پیش می رود؛ سفری که در آن می توانید به دیدار بناهای تاریخی زیبایی بروید.
 
کلیسای تاریخی
این کلیسای تاریخی که در اواخر دوره صفوی بنا شده، «گئورگ مقدس» نام دارد و از آن جا که در روستای «هفتوان» قرار گرفته، به نام همین روستا مشهور شده است. این کلیسا یک بار در سال 1301 خورشیدی و بار دیگر پس از زمین لرزه 1309 خورشیدی آسیب دید و دوباره بازسازی شد ه است. کلیسای هفتوان به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کجا بمانیم؟
انتخاب های مختلف: در شهر سلماس علاوه بر یک هتل و یک مهمانپذیر، از اتاق های «خانه معلم» هم می توانید استفاده کنید.

 
چطور برسیم؟
گذر از ساحل دریاچه: سلماس در 800کیلومتری تهران، 175 کیلومتری تبریز و 95 کیلومتری ارومیه است و برای رسیدن به آن باید از کنار دریاچه ارومیه بگذرید.

از تهران و مرکز: ابتدا خود را به تبریز برسانید. سپس وارد جاده مرند شوید، اما قبل از مرند و در شهر کوچک «صوفیان» مسیر سمت چپ را انتخاب کنید تا به «شبستر» و «تسوج» رفته، بعد از آن ها به سلماس برسید.

از غرب: ابتدا از مسیر مهاباد خود را به ارومیه برسانید و از کمربندی شمالی ارومیه با بزرگراه خاتم الانبیا وارد جاده سلماس شوید.

وسایل نقلیه عمومی: از سایت های payaneh.ir و safar724.com برای خرید بلیت اتوبوس برون شهری و از سایت raja.ir برای خرید بلیت قطار به مقصد سلماس استفاده کنید. ایستگاه را آهن سلماس در 15 کیلومتری شمال این شهر است.

کجا بگردیم؟
از کلیسا تا کتیبه و حمام: جاذبه های تاریخی سلماس، هم در داخل و هم در اطراف شهر پراکنده اند و برای دیدن شان باید وقت بگذارید.

مشهورترین دیدنی ها را در روستاهای اطراف سلماس ببینید.

حمام شیخ: این حمام در خیابان امام (ره)، در داخل شهر سلماس بین میدان انقلاب و مدرس، نبش خیابان سوره ای (پشت شعبه پست بانک) قرار دارد. پس از زلزله سال 1309 عملیات ساخت این حمام در بخش های نوساز شهر آغاز شد.
  

ساخت این حمام سه سال طول کشید و اگرچه مصالح نسبتا جدید در آن به کار رفته، اما سبک معماری اش سنتی و در بخش هایی هم الهام گرفته از معماری گرجی است. برای ساخت دیوارها از سنگ و آجر استفاده شده و رج های آجر در مجاورت دیوار سنگی، با هدف جلوگیری از نفوذ نم بوده است. گنبد اصلی سربینه حمام هم روی هشت ستون سنگی و تراشکاری شده، استوار است. این حمام حالا موزه مردم شناسی سلماس و برای بازدید از آن باید بلیت تهیه کنید. 
کتبه خان تختی: از سلماس که بیرون بزنید و وارد جاده ارومیه شوید، 12 کیلومتر بعد از سلماس، درست رو به روی سه راه «سِرُو» کتیبه خان تختی را در سمت چپ تان خواهیددید که به جاده هم بسیار نزدیک است. این سنگ نگاره که بیش از یک هزار و 700 سال قدمت دارد، مربوط به دوره ساسانیان است و اردشیر بابکان و پسرش شاپور یکم را نشان می دهد که سوار بر اسب هستند و جلوی هر کدام هم پیاده ای ایستاده است.
  
سلماس در دوره اشکانیان، یکی از مناطق مورد مناقشه بین ایران و رومیان بوده و نهایتا صحنه پیروزی لشکر ایران بر رومیان، روی این لوح بزرگ سنگی حکاکی شده است. دو نفر پیاده، دو نجیب زاده ارمنی اند که درحال تقدیم هدایا به اردشیر اول و ولیعهدش (پس از سلطه کامل ساسانیان بر آذربایجان) هستند.

کلیساها: در روستاهای اطراف سلماس، چندین کلیسای قدیمی و تاریخی را می توانید ببینید. در جنوب غربی سلماس که وارد خیابان ملت شوید، در همان ابتدای جاده «تازه شهر» خروجی روستای «هفتوان» را در سمت چپ تان می بینید. 

در این روستا که فاصله خیلی کمی از سلماس دارد، کلیسای گئورگ مقدس یا هفتوان را خواهید دید که در سال 1650 میلادی (1028) خورشیدی بنا شده است و داخل یک باغ با درختان فراوان و کهنسال قرار دارد. این جاده فرعی را که ادامه دهید به روستای «مَلحَم» می رسید که اگرچه بخش هایی از کلیسایش خراب شده، اما دیدن سنگ قبرهای گورستان ارامنه اش خالی از لطف نیست.
  
به جاده که برگردید، کمی جلوتر و باز هم در سمت چپ تان به فرعی روستای «خسروآباد» می رسید و دو کلیسای قدیمی اش؛ وانگ و مارسرکیس، را می توانید ببینید. در جاده «تازه شهر»، مسیرتان را به غرب ادامه دهید تا قبل از «تازه شهر»، خروجی روستای «پته ویر» را در سمت چپ تان ببینید که کلیسای حضرت یعقوب در آن روستاست.

قلعه ها: قلعه «پیرچاوش» بر فراز کوهی به همین نام در نزدیکی کتیبه خان تختی و هچنین قلعه و دخمه های معروف روستای «چهریق» (بعد از تازه شهر و کتبان)، نشان دهنده تمدن کهن سلماس و سکونت مردم در هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه است.

منبع: ماهنامه همشهری سرزمین من / برترین ها