پایانِ هم‌گناه؛ سریالی که شاهکار نبود، اما محبوب بود

روزنامه توسعه ایرانی - ایمان عبدلی: دنیای سریال‌باز‌ها دنیای پیچیده‌ای شده، یعنی مثل هر پدیده دیگری در ایران، این جا هم دوقطبی یا حتی چندقطبی‌گری در میان طرفداران تماشای سریال دیده می‌شود. درواقع نوعی میل به کَل‌کَل یا روکم‌کنی یا چیزی شبیه به این‌ها در میان ما وجود دارد که هر چیزی و هر پدید‌ه‌ای را وارد شکلی از کُری‌خوانی می‌کند و خب در دنیای کُری‌خواندن‌ها آن چه که اولویت دارد، تعصب است!

حرفت نباید برگردد و منطق در دورترین فاصله از من و تو قرار گرفته، متعصب‌ها برای اثبات حرف خودشان به هرچیز روا و ناروا دست می‌اندازند و همین حس و حال، حالا و این روز‌ها در میان سریال‌باز‌ها حاکم است. گروهی دیدن سریال ایرانی را یک امر وقت تلف‌کُن و مبتذل می‌دانند و با ارجاع به کیفیت سریال‌های تولید کمپانی‌هایی مثل اچ‌بی‌او و یا نتفلیکس، سریال ایرانی را تحقیر می‌کنند.

از طرفی گروهی دیگر احتمالا از سرِ تنبلیِ ذهنی، تمایلی به تماشا و تطبیق با سریال‌های روز دنیا را ندارند، اما به هر حال هیچ‌گاه همه واقعیت، یک طرف، قرار نگرفته، واقعیت، مفهومی توزیع شده و غیرقابل‌انحصار است. یعنی این که تماشای توامان سریال‌های باکیفیت خارجی و برخی سریال‌های قابل‌قبول داخلی، برسازنده‌ی ذهنیتی خواهد بود که هم از داستان و تخیل کردن سیراب می‌شود و هم با لذت بدون مرزبندی و جهت‌گیری مواجه می‌شود.

با چنین ذهنیتی همان‌طور که در همین یکی دوماه گذشته سریال‌هایی مثل «مردم معمولی» ساخته بی‌بی‌سی را دیدم، به تماشای «هم‌گناه» هم نشستم، به هر حال این مجموعه‌ای‌ست که در دوران عسرت و کاهلی سیمای میلی و از دریچه یک وی‌او‌دی، موفق شده طرفداران قابل شماری برای خودش دست و پا کند و تقریبا از همان میانه‌های پخش فصل اولش، تاکید روی این نکته که این سریالی متفاوت با جریان روز «نمایش خانگی» هاست، نقل محافل مجازی بود.

جریان روز نمایش خانگی‌ها یعنی همان سریال‌هایی مثل: «دل» و یا «مانکن» که با عرضه جهانی کارتونی از مناسبات آدم‌ها، نسخه‌ای ایرانیزه از سریال‌های «جِم» ارائه دادند و می‌دهند، به هر حال در این پلتفرم کم‌آبرو وارد شدن، کار دشواری‌ست، چون حداقل ذهنیت عده‌ای از مخاطبان حرفه‌ای‌تر با کلیت این جریان شفاف نیست و اصلا این منازعات مالی و مساله پولشویی هم که سرکنگبین ماجرا را بر صفرایش فزوده. در همین اوضاع مثلا سریالی، چون «آقازاده» ظهور پیدا می‌کند که به طریقی دیگر در کم‌آبرویی نمایش خانگی هم‌افزایی می‌کند، درخشش تک‌ستاره‌هایی مثل «شهرزاد» و یا «قهوه تلخ»، بیشتر تکیه بر نبوغ سازندگانش دارند و حاکی از ریل‌گذاری موفق نیست.

«هم‌گناه»، اما کیایی را به عنوان نویسنده و کارگردان بالای سر خودش دارد و آن سابقه ذهنی که از او داریم، او را آدمی فارغ از رانت‌بازی‌های مرسوم نشان می‌دهد، به هر حال او نه «بهرنگ توفیقی» ست و نه «منوچهر هادی»! اما این‌ها فرامتنِ ماجراست و اصل قضیه بضاعت سریال‌سازی در ایران است، پلات یا طرح هم‌گناه به مانند بسیاری از ساخته‌های این سال‌ها محدود و متاثر از محدودیت لوکیشن است، لوکیشنی که عموما حالا باید لاکچری هم باشد.

این هم به تبع میل کنجکاوانه بخش‌هایی از جامعه در رصد امر «لاکچری» به عنوان یک امر جذاب و در عین حال دور از دسترس است و هم به این دلیل است که خب فضای «لاکچری» جذابیت بصری دارد و کار فیلمبردار و کارگردان را در میزانسن و دکوپاژ راحت‌تر می‌کند، تو دائم کادر‌هایی می‌فروشی که فی‌النفسه جذابیت دارد و آن «آنِ» اولیه ایجاد می‌شود.

در «هم‌گناه»، اما داستان مربوط به خانواده صبوری‌ست و محور ماجرا‌ها درباره اصالت خانوادگی‌ست! مفهومی که البته راه را برای برداشت‌های استعاره‌ای و تحلیل‌های سیاسی باز می‌کند، اما اینجا ورود نمی‌کنم و دایره تفسیر را بسته‌تر و احتمالا منطقی‌تر نگه خواهم داشت.

داستان «هم‌گناه» با طرح یک جداافتادگی آغاز می‌شود، جدایی چندین ساله یک پدر و فرزند، فریبرز و پیمان، روند داستان در چند قسمت اولیه کمی کُند است و جز چند رفت و برگشت زمانی، حول محور کاراکتر فریبرز، اتفاق خاصی نمی‌افتد. ما در پنج قسمت ابتدایی فصل اول با معارفه‌ای کم‌جان از کاراکتر‌هایی مواجهیم که بعدتر می‌فهمیم همه عضو خانواده صبوری هستند و در یک خانه ویلایی در شمال شهر زندگی می‌کنند.

کنار هم قرارگیری کاراکتر‌ها و داستان‌هایشان از حیث امکانات فیلمنامه، شبیه به همان خانه‌های قمرخانمیِ فیلمفارسی‌هاست، این برچسب البته در اینجا معنای مستقل و فارغ دارد و قرار نیست، به مثابه انگ و یا یک صفت منفی عمل کند. این تمهید کنارهم قرارگیری البته تمهیدی مشترک در بسیاری از سریال‌ها هست و اصلا ساخته‌های نتفلیکس هم بعضا از هم‌نشینی محدود در یک لوکیشین به نفع تمرکز روی داستان‌پردازی استفاده می‌کنند، نمونه‌ی فراگیرش همان «مانی‌هایست» که از دزدی در یک بانک و از یک اتاق، جهانش را به بیرون بسط می‌دهد.

مشکل، اما در «هم‌گناه» از جایی شروع می‌شود که خیلی دیر و کُند از کل به جزء می‌رسد، از خانواده صبوری و دغدغه اصالت خانوادگی به زیرشاخه‌های داستانی‌اش که هر کدام واجد گره‌افکنی‌هایی‌ست که جذابیت را جلا می‌دهد و در خدمت مفهوم و مضمون قرار می‌گیرد. فاز اولیه سریال یا همان معارفه کاراکتر‌ها نه خوب نوشته شده و نه خوب کارگردانی، در واقع اگر درباره تک‌تک کاراکتر‌ها با طرح مساله مواجه می‌شدیم و بعد به فاز کشف و شهود درباره هر کدام از آن‌ها می‌رسیدیم، سریال همگن‌تر و منسجم‌تر نشان می‌داد.

همان اتفاقی که درباره دو کاراکتر پیمان و فریبرز افتاده، در ابتدا با مساله آن‌ها مواجه می‌شویم و بعد رفته رفته لایه‌هایی از کاراکتر آن‌ها برداشته می‌شود، البته این روند درباره فرهاد هم اتفاق افتاده، اما روش کارگردان برای دیگر کاراکتر‌ها این‌گونه نیست. برای همین هم اجرا در «هم‌گناه» اجرای یکدستی نیست.

این اجرای بعضا شلخته، و این داستان‌گوییِ نه چندان منسجم، آثار منفی‌اش را در سطوح و فاز‌های دیگری نشان می‌دهد، گاهی یک کاراکتر درست مهندسی شده، به شخصیت می‌رسد، مثل: «آرمان» که البته در ابتدا تیپ نشان می‌دهد و، اما از صدقه سرِ شناخت درست کیاییِ کارگردان از این جنس آدم‌ها پیشتر مثلا در «بارکد» هم شناخت دقیقش از این سنخ کاراکتر‌ها را نشان داده بود) آرمان به بلوغ خوبی می‌رسد و بعضا سریال را روی کاکل خودش می‌چرخاند. این رویه، اما واحد نیست و از بد حادثه، همان فریبرز و پیمانی که در جای درستی از قصه قرار گرفته‌اند، دو بازی بسیار ضعیف ارائه می‌دهند که البته بخشی از گناه بر گردن کارگردان هم هست.

آقای پلیس داستان که همان پرویز پرستویی باشد، هر بار که دیالوگی می‌گوید انگار که در میانه فیلمی از حاتمی‌کیا قرار دارد، او دائما دیالوگ‌هایی می‌گوید که شاعرانه و حکیمانه است و البته در حالتی ادا می‌شود که یک چشم نازک شده و چشم دیگر هوشیار است! مهدی پاکدل هم قربانی بازی ضعیف خودش و کارگردانی آسان‌گیر شده، او در بسیاری از لحظات در حد یک مدل مو جوگندمی «مکش مرگ ما» نقش ایفا می‌کند، از حیث میمیک ما را به لحظات تافت‌زده‌ی استاد گلزار می‌بَرَد.

عدم تعادل و عدم بالانس آفتِ «هم‌گناه» است، این سریال جایی، چیزی برای تراز کردن آدم‌ها و وقایع، کم گذاشته و دائما این نقصان به چشم می‌آید. گاهی یک کاراکتر معطل و درمانده مثل لیلا در سریال وجود دارد و گاهی یک شخصیت پخته و بالغ مثل زیبا، باورش دشوار است که کاراکتر لیلا و زیبا هر دو از یک مجموعه بیرون آمده باشند. همین تفاوت درباره پرداخت خانواده رحمان و قیاس آن مثلا با پرداخت جمع سه‌نفره «آرمان، سامان و سیما» وجود دارد. اولی پر از کلیشه و ساده‌اندیشی و فرض‌های غلط و دِمُده، کجای یک دختر پایین‌شهریِ مستمند، در این روزگار یکسان‌سازیِ ذهنیِ پسا اینترنت، اینگونه است که در سریال کیایی، تصویر شده؟

این شکل تصویرکردن خانواده‌ای از جنوب شهر بیشتر متناسب با حال و هوای سینمای ۵۰ سال پیش است. از آن طرف تصویر خانه‌ی سامان با آن آکسسوار درهم و رنگ‌های پر از تنالیته، دقیق و درست و باورپذیر است. سیمای یک ترنس و دو جوان خوشگذران که در ادبیات و طراحی، با حوصله و وسواس خلق شدند، کلمات آن‌ها و واکنش‌هایشان به ماجرا‌های مختلف حاکی از شناخت دقیق دارد و البته اجرا در این بخش دست مریزاد دارد.

شیب کُند قسمت‌های ابتدایی ناگهان از اواخر فصل اول، تند می‌شود و حوادث و آدم‌ها در سیری تو در تو قرار می‌گیرند، گره‌افکنی و گره‌گشایی‌ها شدت می‌گیرد، همزمان فیلمساز به گوشه‌های مختلف پیرامونش نقبی می‌زند و آن وحدت فرضی مضمونی که حول اصالت از دست رفته خانوادگی شکل می‌گرفت، شیرازه‌اش از دست می‌رود و از حیث ژانر هم گاه سریال به یک تریلر معمایی نزدیک می‌شود، در داستان‌های مربوط به پرویز، گاه، درامی اجتماعی می‌شود در داستان‌های مربوط به نسرین و رحم اجاره‌ای، گاه ملودرام می‌شود در داستان‌های مربوط به زیبا و یا سارا. سریال، کشش ایجاد می‌کند، اما همزمان دچار تشدد و تشویش است.

تشدد از این لحاظ که تمام فرزندان خانواده صبوری معضل دارند و محض اندکی واقع نمایی، حتی یک مورد زندگی نرمال وجود ندارد! همه زندگی‌های سریال به شکلی چیدمان شده و تصنعی، درگیرودار تنش و دروغ است. فرهاد، آرمان، سارا، پیمان، سیما و حتی امین، هیچ کدام شکلی از نرمال‌بودگی را ندارند و از تشدد به تشویش می‌رسانند.

در واقع فیلمنامه به جای تمرکز بر این ایده مرکزی و گسترش آن در خرده روایت‌های مرتبط، پرسه می‌زند و شبیه چند کلونی بهم پیچ خورده رفتار می‌کند. برای جمع کردنِ چنین ملغمه‌ای ناگزیر باید باور کنیم که پدر و مادر فِیک و تحصیل‌کرده نیکی، حاضر شده‌اند یک سال نقش بازی کنند! باور کنیم که خانواده صبوری همین‌طور الابختکی عروس می‌گیرند و باور کنیم که اگر کسی موهایش جوگندمی بود به کافی‌شاپ که رفت، دبل‌اسپرسو خواهد خورد.

از این حفره‌ها باز هم هست و، اما قرار نیست از یاد ببریم که مثلا عشقِ زیبا و آرمان، درآمده و صدای قربانی روی کار نشسته، رویا تیموریان و مسعود رایگان شسته رفته نقش‌هایشان را درآورده‌اند، جذابیت سکانس‌های پلیسی را هم از یاد نبریم، و البته پدرام شریفی که باید منتظر باشیم بیشتر از این‌ها هم بدرخشد و در مجموع و با تلاش بر حصول نگاهی واقع‌بینانه، می‌توان «هم‌گناه» را یک سریال متوسط ایرانی دانست که با فلاش‌بک و کلیپ وقت مخاطبش را تلف نمی‌کند؛ اما هنوز تا کاری مثل «شهرزاد» با آن حد از تمرکز و منطق روایی فاصله دارد. چیزی متوسط که می‌توانست خیلی بهتر باشد و به معمولی بودن، بسنده کرده است.

شبنم مقدمی به «آهوی من مارال» پیوست

ه گزارش حوزه سینما  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، انتخاب بازیگران سریال نمایش خانگی «آهوی من مارال» ادامه دارد و شبنم مقدمی به عنوان تازه‌ترین بازیگر به این سریال نمایش خانگی پیوست.

پیش از این حسن معجونی برای ایفای نقش ناصرالدین شاه قاجار و الهام کردا در نقش انیس الدوله با این پروژه، قرارداد بسته اند.

در خلاصه قصه این سریال آمده است: ناصرالدین شاه، دست به ماشه برده تا آهویی صید کند که آهو چشمی، چون باد از راه رسیده و چون برق می‌گذرد و به دنبالش حال سلطان، صاحبقران می‌شود و...

سریال «آهوی من مارال» به کارگردانی مهرداد غفارزاده، تهیه کنندگی مشترک سعید خندق آبادی و بهروز خوش رزم است.

تهیه‌کننده «بیگانه» درگذشت

به گزارش خبرنگار حوزه سینما  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از هالیوود ریپورتر، دیوید گیلر تهیه‌کننده و نویسنده هالیوود که برای مجموعه فیلم‌های سینمایی «بیگانه» شناخته می‌شود، در ۷۷ سالگی درگذشت.

گیلر که در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی از چهره‌های برجسته هالیوود بود، بر اثر ابتلا به بیماری سرطان در بانکوک جان خود را از دست داد.

والتر هیل فیلمساز و دوست قدیمی گیلر در بیانیه‌ای نوشت:

اگر دیوید را می‌شناختید می‌دانید که او خاص بود. توصیف جادوی شخصیت او دشوار است؛ گیلر بامزه، عصبانی و البته بسیار آگاه بود و اطلاعات زیادی هم داشت. این شانس من بود که با او بنویسم و فیلم تولید کنم و از همه مهم‌تر، نزدیک به ۵۰ سال دوست نزدیک او باشم.

گیلر در ۱۹ سالگی به یک نویسنده تلویزیونی تبدیل شد و در ۲۵ سالگی نویسندگی فیلم «Myra Breckinridge» را بر عهده گرفت.

او نویسندگی فیلم‌های «شوخی با دیک و جین»، «عملیات مرداب» و «گودال پول» را نیز انجام داده است؛ اما فعالیت اصلی او در مجموعه فیلم بیگانه بود که حرفه او را بهبود بخشید. او نویسندگی دو فیلم «بیگانگان» در سال ۱۹۸۶ و «بیگانگان ۳» در سال ۱۹۹۲ را بر عهده داشت و علاوه بر آن تهیه کنندگی فیلم اصلی «بیگانه» در سال ۱۹۷۹ و هفت فیلم دیگر را نیز انجام داد.

انتهای پیام/

سربازان فناور جذب می‌شوند

به گزارش حوزه فناوری گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، با توجه به گفتمان‌سازی انجام شده از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پروژه سرباز فناور و امریه سربازی در این معاونت و دیگر دستگاه‌های اجرایی گسترش یافته است.

با توجه به نیازمندی‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نیرو‌های امریه سربازی باید در مقاطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد از دانشگاه‌های دولتی فارغ‌التحصیل شده باشند.

همچنین اولویت پذیرش با فارغ التحصیلان رشته‌های مدیریت مالی، اقتصاد و حسابداری است. نیرو‌های امریه متقاضی استفاده از این فرصت کاری، باید بر مجموعه نرم‌افزار آفیس تسلط کامل داشته باشند. همچنین آشنایی ابتدایی با برنامه نویسی کامپیوتر نیز یکی دیگر از شرایط پذیرش است.

برابر قانون، نیرو‌های متقاضی پذیرش به عنوان سرباز فناور و امریه سربازی در نهاد‌های دولتی نباید از غیبت برخوردار باشند و داوطلبان باید ساکن استان تهران باشند. 

منتخبان پذیرفته شده دوره خدمت سربازی خود را به صورت امریه در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری سپری می‌کنند. با توجه به گفتمان‌سازی انجام گرفته از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در حال حاضر بسیاری از دستگاه‌های دولتی، فارغ‌التحصیلان با استعداد و نخبه دانشگاهی را به عنوان امریه جذب می‌کنند. امریه سرباز فناور نیز، نام یکی دیگر از بسته‌های خدمتی این معاونت است که به شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان فناور زیست‌بوم نوآوری کشور اختصاص یافته است. مهلت ارسال رزومه تا ۱۵ دی ماه ۱۳۹۹ است.

اسناد علمی که ثابت می‌کند شکست ارتباطی با ضریب هوشی ندارد

به گزارش خبرنگار حوزه فناوری گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، به نقل از "ساسه پست"، «تام فیلیپس» در کتاب خود با عنوان «انسان؛ خلاصه تاریخ شکست» می‌گوید: دانشمندان کمتر از دیگران اشتباه نمی‌کنند.

او تاکید می‌کند که دانشمندان نیز در معرض کشف خطای جهان بینی شان قرار دارند و در معرض شکست های علمی هستند و علم نیز مانند هر چیز دیگری تحت فشار اجتماعی و سیاسی قرار می‌گیرد. علاوه بر این خطای انسانی که حتی بزرگترین ذهن انسان را در معرض شکست قرار می دهد، چالش دیگری پیش روی دانشمندان است.

با الهام از این کتاب ، پنج شکست علمی را بررسی می‌کنیم که ثابت می‌کند توانایی های ذهنی ارتباطی با میزان موفقیت ندارند.

 هنگامی که آلبرت انیشتین یکی از بزرگترین اشتباهات علمی را مرتکب شد

گرچه واژه «انیشتین» امروزه مترادف نبوغ شده است اما «آلبرت انیشتین» فیزیکدان مشهور پیش از اینکه به نماد نبوغ تبدیل شود، یک جوان دارای لکنت زبان بود و حتی معلمان او معتقد بودند که او کند ذهن است. انیشتین به دلیل داشتن روحیه سرکش از مدرسه اخراج شد و در ریاضیات شکست می خورد. با این وجود او در پایان توانست مفهوم فیزیک در کل جهان را تغییر دهد و از طریق «نظریه نسبیت عام» از فیزیک سنتی فراتر رود. تحقیقات او در مورد کشف قانون اثر فوتوالکتریک نیز برنده جایزه نوبل شد.

انیشتین نه تنها یک دانشجوی شکست خورده بود ، بلکه یک کارمند شکست خورده نیز بود که کارت های بیمه زندگی را می فروخت و برای تأمین هزینه زندگی خود با بیش از یک شغل دست و پنجه نرم می‌کرد. حتی پدرش نیز با این باور که پسرش توان رسیدن به هیچ هدفی را ندارد است ، درگذشت. اگرچه او بعداً دانشمند مشهوری شد اما فعالیت علمی او بدون شکست سپری نشد، گویی که موفقیت تنها آخرین قدم در سفر است.

برای مثال انیشتین در سال ۱۹۰۵، مقالات پژوهشی متعددی را در مورد تأثیر فوتوالکتریک، حرکت براونی و موارد دیگر منتشر کرد، تا جایی که این سال را به دلیل فراوانی تولید علمی سال معجزه نامیدند. از جمله این تحقیقات محاسبه اعداد «انرژی استراحت» است که بخشی از کل انرژی ذره است برخی آن را موفقیتی بی نظیر دانستند تا اینکه در نهایت خطای محاسبتی او مشخص شد.

انیشتین در طول زندگی خود مرتکب چندین اشتباه شد، از جمله مواردی که دانشمندان از جدی‌ترین خطا‌های علمی مدرن می‌دانستند، افزودن «اصل کیهان شناسی» به معادلات نظریه نسبیت عام به منظور حفظ وضعیت ثابت در جهان بوده است. این معادلات در ابتدا بیان می‌کرد که گرانش باعث انقباض جهان می‌شود اما انیشتین آن را اشتباهی می‌دید که باید اصلاح شود، تا جهان را به حالت پایدار خود برگرداند، اعتقادی که در آن زمان در بین دانشمندان غالب بود. به همین دلیل انیشتین ثابت کیهان شناسی را به معادلات اضافه کرد، که سال‌ها بعد در تئوری «بیگ بنگ» اشتباه آن ثابت شد. تئوری «بیگ بنگ» نشانگر بی ثباتی جهان، از نظر توانایی انبساط و انقباض آن را اثبات می‌کند.

شکست علمی داروین در درک ژنتی

«ماریو لیویو»، ستاره شناس در کتاب «خطا‌های روشن» به «چارلز داروین» اشاره می‌کند و می‌گوید: او وقتی ایده تکامل از طریق انتخاب طبیعی را مطرح و چنین نظریه جامع را بیان کرد، نابغه و حیرت انگیز بود. به ویژه اینکه نظریه او به دلیل عدم دانش کافی در ریاضیات کاملاً از محاسبات ریاضی خالی بود. با این حال، این دانشمند بی نظیر نسبت قوانین وراثت و نحوه انتقال صفات بین موجودات زنده را نادیده گرفت.

لیویو در کتاب خود «منشأ گونه‌ها» به اصطلاح خطای درخشان چارلز داروین یا همان عدم آشنایی با ژنتیک را بررسی کرده است، زیرا داروین تاکید کرده است که صفات بین نسل‌ها از طریق ترکیب خصوصیات پدر و مادر منتقل می‌شود، مانند رنگ‌های سفید و سیاه در قوطی‌های رنگی که مخلوطی از رنگ خاکستری را ایجاد می‌کند. از نظر لیویو این تفسیر ساده، ناآگاهی داروین نسبت به موضوع وراثت را نشان داد، حتی اگر این نادانی نتیجه دانش رایج در آن زمان بوده باشد.

به گفته لیویو، اشتباه مهلک داروین عدم آگاهی بود، زیرا این توضیح ساده اساساً با نظریه او در تضاد است.

لیویو در این مورد می‌گوید: داروین متوجه این نبود که اگر یک گربه سیاه با یک میلیون گربه سفید ازدواج کند، نتیجه این اختلاط ژنتیکی ناپدید شدن تدریجی رنگ سیاه بین نسل‌های جدید خواهد بود، تا زمانی که کاملا از بین برود و در نتیجه پایان دادن به گربه‌های سیاه غیر ممکن است.

"سنگ فلاسفه" و میل انسان به تبدیل فلزات به طلا

همه ما «آیزاک نیوتن» را که بنیانگذار علم فیزیک مدرن است، می‌شناسیم، اما آنچه در مورد این دانشمند نابغه نمی‌دانیم این است که او کیمیاگر بود و وسواس زیادی در شیمی داشت و این تمایل درونی در او برای تبدیل فلزات اساسی مانند آهن به طلا ایجاد شده بود، بنابراین او شروع به جستجوی «سنگ فیلسوف» این ماده افسانه‌ای کرد که قادر به تبدیل هر فلزی به طلا است و کیمیاگران از قرون وسطی با آن مشغول بوده اند.

علاقه نیوتن به شیمی یک راز نبود اما کشف فرمول‌های شیمیایی برای آنچه که او به عنوان سنگ فلسفه توصیف می‌کرد یکی از رمز و راز‌های تاریخ بود تا اینکه «لارنس پرینسیپ»، شیمیدان و مورخ علوم، نسخه خطی قدیمی مربوط به قرن هفدهم را در یک مجموعه خصوصی از کتاب‌های شیمی که توسط آیزاک نیوتون به خط خودش نوشته شده و آن ماده افسانه‌ای را از نظر شیمیائی توصیف کرده، دست یافت.

این سند چندین سال پیش کشف و در «بنیاد میراث شیمیایی» مستقر در فیلادلفیا ایالت پنسیلوانیا حفظ شد، در آن ما می‌توانیم یک دستورالعمل - نقل شده توسط نیوتن از «جورج استارکی» شیمی دان - برای تهیه جیوه بیابیم که به عنوان ترکیب اصلی سنگ فلاسفه است و تصور می‌شود که می‌تواند سرب را به طلا تبدیل کند، اگرچه دانشمندان هنوز حتی یک مدرک پیدا نکرده اند که نیوتن توانسته است فلزات را به طلا تبدیل کند، اما آن‌ها در حال مطالعه این سند برای درک گسترده‌تر از اقدامات و روش‌های ویژه نیوتن هستند.

پلی اتر؛ این قطره باعث از بین رفتن منبع آب کل مردم می شود

در بحبوحه جنگ سرد بین آمریکا و شوروی، به ویژه در دهه ۱۹۶۰، دانشمندان شکل جدیدی از آب را کشف کردند که انتظار می‌رفت به یکی از موفق‌ترین و خطرناک‌ترین کشفیات علمی قرن بیستم تبدیل شود. در سال ۱۹۶۶ دو دانشمند اتحاد جماهیر شوروی با متراکم کردن بخار آب خالص در لوله‌های شیشه‌ای فوق العاده نازک، نوع جدیدی از آب را اعلام کردند. آب جدید چسبناک‌تر بود. از آنجا که چگالی آن ۴۰ ٪ بیشتر از آب طبیعی بود، بنابراین قوام آن بیشتر شبیه روغن کودک بود. نقطه انجماد آن برخلاف آب عادی که در دمای صفر یخ می‌زند ۴۰ درجه سانتیگراد بود.

همه چیز در اوایل دهه ۱۹۶۰ در یک آزمایشگاه کوچک در شوروی آغاز شد، زمانی که «نیکولای ویدیاکین»، دانشمند در انستیتوی فناوری استان کوستروما در روسیه، روی آب کار کرد و در مورد یک نظریه باستانی مربوط به قرن نوزدهم تحقیق انجام داد مبنی بر اینکه قطرات مفرد آب بسیار سریعتر از زمانی که در یک ظرف نگهداری به خصوص لوله شیشه‌ای شوند، تبخیر می‌شوند.

«ویلیام تامپسون»، معروف به لرد کلوین پیش بینی کرد که انحنای سطح آب بر سرعت تبخیر آن تأثیر می‌گذارد و این همان چیزی است که باعث شد دانشمند «ویدیاکان» قطره‌های آب خالص را درون ظروف به اشکال مختلف قرار دهد و بخار آب را در یک لوله شیشه‌ای به قطر موی انسان متراکم کند.

نتایجی که ویدیاکان در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد در عین حال عجیب و غیرمنتظره بود. هنگامی که قطرات آب خالص به دو ستون جداگانه مانند روغن و آب تقسیم شد، او پس از چندین بار آزمایش توانست نتیجه گیری کند که آب پایین لوله شیشه‌ای از آب معمولی متراکم‌تر است. در آن زمان «بوریس دریایگین»، مدیر مرکز شیمی فیزیکی در مسکو به او پیوست و با هم آن‌ها توانستند این «آب اصلاح شده» را به جهان ارائه دهند.

این نوعی اختراع است که قادر به از بین بردن هر رودخانه در هر کشوری است که باعث ایجاد جنگ سرد بین ایالات متحده و روسیه سلطنتی آن شد، یک مسابقه پنهان بین جهان کمونیست و سرمایه داری، که طی آن هر یک سعی در نشان دادن نبوغ و برتری علمی خود نسبت به دیگری داشت.

در سال ۱۹۶۹، دانشمندان در یک آزمایشگاه در ایالات متحده آمریکا با وجود دشواری آزمایش موفق به تولید آب جدید کافی شدند. ژورنال علوم در همان سال منتشر کرد که کشف «پلی اتر» منجر به انقلابی در دنیای شیمی می‌شود. آب جدید قرار بود در مبرد‌ها و روان کننده‌های موتور استفاده شود، اما نگرانی‌ها این بود که از آن به عنوان سلاحی در کاربرد‌های نظامی استفاده می‌شود. اگر مخلوط کردن این آب اصلاح شده با آب معمولی به معنای مجموعه‌ای از واکنش‌ها باشد، ممکن است مولکول‌های آب معمولی را تحریک کند تا به شکل پلی اتر در آید.

این بدان معنی بود که یک قطره از این آب می‌تواند منبع آب را از بین ببرد و آن را به یک مایع غلیظ و تمام نشدنی تبدیل کند. این کشف یک خطر واقعی برای بسیاری از دولت‌ها باقی مانده بود، تا اوایل دهه هفتاد قرن گذشته، زمانی که دانشمند آمریکایی به نام «دنیس روسو» توانست کشف کند که «پلی اترها» توهم هستند و آن‌ها اصلا وجود ندارند، بنابراین چرا دانشمندان سال‌های زندگی خود و اموال کشورهارا صرف به دست آوردن یک قطره کثبف به تعبیر دانشمندان کردند.

 فلوگستن جز ماده مرموز قابل اشتعال

در طول قرن هجدهم، دانشمندان ماده‌ای مرموز را کشف کردند که در داخل مواد قابل اشتعال قرار دارد و هنگام سوختن مواد پنهان می‌شود. در آن زمان آن‌ها آن را «فلوژستون» نامیدند و آن را نگین علوم رنسانس دانستند. در واقع، نظریه فلوژستون به عنوان چراغ روشنایی شیمیدان قرن هجدهم توصیف شد. این البته قبل از آن بود که دانش مدرن کشف کند که چنین ماده‌ای وجود ندارد.

آغاز نظریه فلوگیستون در سال ۱۶۶۹ بود، زمانی که «یوهان بیچر» پزشک و شیمی‌دان آلمانی کتابی درباره ماهیت مواد معدنی و سایر مواد منتشر کرد و ایده‌های او در مورد احتراق و مواد معدنی مبنایی پایه ریزی این نظریه شد. بیچر پیش بینی کرد که مواد سوزانده شده حاوی برخی از اجزای قابل اشتعال هستند. این همان چیزی است که «عنصر احتراق» نامیده شد که هنگام آتش همراه با خاکستر در هوا آزاد می‌شود.

این روند تا سال ۱۷۰۳ ادامه داشت، زمانی که «جورج استال» دانشمند و پزشک آلمانی نسخه گسترده‌ای از نظریه بیچر را منتشر کرد و اجسامی را که هنگام سوختن از مواد آزاد می‌شوند تغییر نام داد و نام «لاهوب» بر آن‌ها نهاد. نظریه استال این بود که تمام مواد قابل احتراق حاوی فلوژیستون هستند که هرچه درصد آن در یک شی بیشتر باشد، بهتر می‌سوزد.

در طول قرن هجدهم، نظریه فلوگستون، اصل اساسی هر واکنش شیمیایی بود. دانشمندان در آن زمان معتقد بودند که این عنصر احتراق ترکیب اصلی موجود در همه مواد است، بنابراین هر ماده‌ای از عنصر فلوژیستون به همراه عنصر دیگری از طبیعت تشکیل شده است، خواه این عنصر آب، خاک یا اسید باشد؛ قابلیت اشتعال هر ماده به دلیل وجود عنصر احتراق در آن بود.

این نظریه علمی تا پایان قرن هجدهم ادامه داشت، زمانی که «آنتوان لاووازیه»، دانشمند فرانسوی اکسیژن و نقش آن در احتراق و خواص آن را کشف کرد. او توانست در طی آنچه به عنوان «انقلاب شیمیایی» معروف شد، نظریه دروغین فلوژیستون را رد کند و اثبات کرد که این نظریه علمی که شیمی برای یک قرن کامل بر اساس آن بنا شده است، مبنی بر یک عنصر واهی است.

ویژگی‌های گلکسی کروم بوک ۲ جدید مشخص شد

مجموعه: اخبار تکنولوژی

سامسونگ قصد دارد مدل جدیدی از گلکسی کروم بوک خود موسوم به کروم بوک ۲ را روانه بازار کند. مدل اولیه این کروم بوک اوایل سال ۲۰۲۰ عرضه شده بود. 

به گزارش مهر به نقل از انگجت، تصاویری که از کروم بوک جدید در اینترنت منتشر شده نشان می‌دهد این محصول از نظر ظاهری شباهت زیادی به مدل قبلی دارد. اما تغییراتی در پرت‌ها و نیز در تنوع رنگی این کروم بوک ایجاد شده است.

قیمت مدل اولیه کروم بوک ۹۹۹ دلار بود و گفته می‌شود مدل جدید قیمت بیشتری خواهد داشت. البته با توجه به وجود کروم بوک های دیگری در بازار با قیمت‌های کمتر مشخص نیست کروم بوک ۲ سامسونگ تا چه حد مورد استقبال قرار می‌گیرد. به عنوان مثال می‌توان به پیکسل بوک گو شرکت گوگل اشاره کرد که امکانات خوبی دارد و قیمت آن ۶۵۰ دلار است.

یکی از نقاط ضعف کروم بوک اولیه سامسونگ شارژ باتری کم آن بود که ظاهراً در مدل جدید این مشکل برطرف شده است. البته دقیقاً مشخص نیست شارژ کروم بوک ۲ سامسونگ به چه میزان خواهد بود. نمایشگر ۴K نیز از جمله مزایای کروم بوک ۲ خواهد بود.

کروم بوک ۱ سامسونگ دارای نمایشگر ۱۳.۳ اینچی، پردازنده Core i۵ اینتل، هشت گیگابایت رم، ۱۲۸ گیگابایت حافظه بوده و قابلیت تازدن ۳۶۰ درجه نمایشگر را نیز داشت.

سوئیچ های تک اتمی پرظرفیت جایگزین تراشه‌ها می‌شوند

مجموعه: اخبار تکنولوژی

محققان دانشگاه تگزاس از تولید تراشه‌های رایانه‌ای جدیدی خبر داده اند که مبتنی بر استفاده از تک اتم‌ها و تحرکات آنها برای ذخیره سازی اطلاعات هستند. 

به گزارش مهر به نقل از نیواطلس، تراشه‌های تک اتمی یکی از کوچک‌ترین ابزار موجود در جهان برای ذخیره کردن اطلاعات دیجیتال محسوب می‌شوند و مبتنی بر استفاده از اتم‌های چند نانومتری هستند.

تراشه‌های جدید که اتم ریستور نام گرفته‌اند، زمینه را برای تولید سیستم‌های حافظه جدیدی هموار می‌کنند که ظرفیت بالایی برای ذخیره سازی اطلاعات دارند.

تراشه‌های تک اتمی در صورت قرار گرفتن در معرض ولتاژهای خاص برق، شاهد تغییر مقاومت الکتریکی خود خواهند بود و این تحول در شدت و ضعف مقاومت مذکور ذخیره سازی داده‌ها و قرائت آنها را ممکن می‌کند. تک اتم‌های اتمریستورها بر روی سطح این محصول که آغشته به دی سولفید مولیبدن (MoS2) است جابجا می‌شوند و این جابجایی میزان رسانایی آن را تغییر می‌دهد.

تغییر میزان رسانایی اتمریستورها باعث می‌شود بتوان از آنها برای تولید محصولات برقی مختلف و کم حجم به راحتی استفاده کرد. ابعاد نهایی تراشه‌ای که بدین شکل تولید می‌شود یک نانومتر در یک نانومتر است و ضخامت آن هم از یک اتم فراتر نمی‌رود. اگر ابعاد این اتمریستورها به یک سانتیمتر مربع افزایش یابد از آنها می‌توان برای ذخیره سازی ۲۵ ترابایت اطلاعات استفاده کرد. این ظرفیت ۱۰۰ برابر بیشتر از پرظرفیت‌ترین حافظه‌های فلاش موجود در بازار است.

محققان می‌گویند این دستاورد جدید علمی انقلابی در زمینه تولید حافظه‌های کوچک و بسیار پرظرفیت، سیستم‌های رایانه‌ای پیشرفته، مجموعه‌های مخابراتی رادیویی و غیره ایجاد می‌کند.

چگونه هوای خانه را بدون دستگاه بخور مرطوب کنیم؟

مجموعه: متفرقه

با سرد شدن هوا و همچنین خشک شدن آن هوای داخل خانه هم خشک شده و نیاز است برای جلوگیری از بروز آلرژی و همچنین خشک شدن پوست بدن، الکتریسیته ساکن و افزایش احتمال سرماخوردگی و آنفولانزا رطوبت هوای خانه را بالا ببرید. خصوصا در هوای آلوده برای اینکه هوای مرطوب خانه شما را از آسیب های بیرونی دور نگه دارد، با استفاده از روش های ساده این رطوبت را در خانه ایجاد کنید. حتما با خود می پرسید چگونه رطوبت ایجاد کنیم؟ به شما مژده می دهیم نیازی به خرید دستگاه های مرطوب کننده و بخور نیست؛ این ۶ روش برای افزایش رطوبت خانه را پیش بگیرید:

دستگاه بخور

برای شما هم پیش آمده است که در هوای سرد لباس هایتان چسبنده و دارای الکتریسیته شوند؟ آلرژی و آبریزش بینی تان بیشتر از همیشه می شود؟ این اتفاقات دلیل بر هوای خشک خانه است. با وجود اینکه دستگاه بخور به راحتی نصب می شود و به سرعت رطوبت را به هوا منتقل می کند ولی نسبتا هزینه بالایی دارند و با روشن ماندن آن در روز و شب قبض برق هم در آخر ماه شما را شگفت زده خواهد کرد. روش های سبز و طبیعت دوستانه ای که استراتژی های کم تلاشی برای مرطوب کردن هوای خانه پیشنهاد می شوند، ایده های کم دردسرتری خواهند بود

از گیاهان آپارتمانی غافل نشوید

تعرق در گیاهان فرآیندی است که طی آن رطوبت از سطح برگ و ساقه گیاهان تبخیر شده و رطوبت مناسبی را به هوای خانه شما اضافه می کنند. اگر هوای خانه شما خشک باشد، جذب رطوبت برای گیاهان به نوعی نبرد تبدیل می شود. پس مطمئن باشید که آبیاری گیاهان را به اندازه کافی انجام داده اید.

گلدان گل را در آفتاب قرار دهید

گلدان پر آب که گل شاخه بریده یا شاخه برگی را درون آن قرار داده اید را پشت پنجره آفتابگیر خانه قرار دهید. نور آفتاب باعث می شود آب به آهستگی تبخیر شود و این رطوبت به هوای درون خانه وارد شود.

اجاق گاز را فراموش نکنید

با استفاده از اجاق گاز، مزایای ورود رطوبت به هوای خانه را به زودی حس می کنید. از دستگاه چای ساز، کتری برقی و مایکروویو حداقل برای این روزهای سرد و خشک دوری کنید و کاری که با آنها باید انجام دهید را به اجاق گازتان بسپارید. به هر حال این لوازم خانگی هم نیاز به مرخصی سالانه دارند!

در حین دوش گرفتن، در حمام را باز بگذارید

زمانی که در حال دوش گرفتن در هوای مرطوب و گرم حمام هستید، در را باز بگذارید تا به همین سادگی رطوبت و بخار حمام وارد فضای داخلی خانه شما شود. اگر از وان حمام با آب داغ برای حمام استفاده می کنید، بعد از تمام شدن کارتان آب درون وان را تخلیه نکنید. اجازه دهید تا زمانی که آب سرد می شود، از مزیت بخار آب و تبخیری که انجام می شود برای مرطوب کردن هوای خانه تان استفاده کنید.

یک کاسه آب روی وسیله گرمایشی خود قرار دهید

این روش را شاید بتوان بهترین روش برای افزایش رطوبت خانه دانست. بک کاسه فلزی یا سرامیکی را با آب پر کنید و آن را روی بخاری یا رادیاتور خانه خود قرار دهید تا تبخیر شده و هوای خانه را مرطوب کند. البته بهتر است برای بخاری برقی یا گازی از جنس فلز برای کاسه استفاده کنید تا دچار آسیب و شکستگی نشود. شاید این روش برای شما هم آشنا به نظر برسد؛ زمانی که در خانه های قدیم مادربزرگ ها همیشه یک کاسه روحی پر آب روی بخاری گازی های گوشه خانه وجود داشت و نمی دانستید دلیل آن چیست.

رخت پهن کن را به درون خانه بیاورید

حتما شما هم برای خشک شدن لباس های شسته شده از بند یا رخت پهن کن استفاده می کنید. اگر عادت دارید لباس ها را درون تراس و بالکن یا حیاط خانه تان پهن کنید، در هوای سرد بهتر است آنها را به فضای درون خانه بیاورید و اجازه دهید درون خانه و با دمای محیط خشک شوند. با این کار طی روند خشک شدن و تبخیر نم لباس ها، رطوبت وارد هوای خانه می شود.

اگر در محل کارتان احساس کسلی می کنید؟

مجموعه: متفرقه

با راه های ساده‌ای می‌توانید دوباره انرژی را به خودتان بازگردانید و سرحال پشت میز کارتان بنشینید و ادامه دهید.

راه هایی برای بازگرداندن انرژی در محل کار

حتماً شما هم این را تجربه کرده اید که هنگام کار بی‌انرژی هستید یا حتی روزتان را بدون انرژی لازم در محل کار شروع کرده‌اید. کسالت در محل کار به دلایلی مثل کار سخت، کم بودن استراحت، نامطلوب بودن محیط کار، تنش در محل کار و حتی مشکلات خانوادگی و ذهنی ممکن است به وجود بیاید. اگر این کسالت زیاد باشد و تقریباً هر روز حس کنید بی انرژی هستید بتدریج روی نتیجه کارتان اثر منفی می‌گذارد و تبدیل به یک کارمند بد می‌شوید. با راه‌های ساده‌ای می‌توانید دوباره انرژی را به خودتان بازگردانید و سرحال پشت میز کارتان بنشینید و ادامه دهید:

شاید مدت طولانی نشستن پشت میز و کم تحرکی باعث شده سطح انرژی‌تان پایین بیاید

برای تغییر این شرایط کافی است به مدت یک دقیقه از جایتان بلند شوید و بایستید و عضلات‌تان را بکشید یا اینکه در همان محل کار چند دقیقه راه بروید. این کار شاید ساده به نظر برسد اما تأثیر مثبت و زیادی روی انرژی شما دارد. ماندن در یک وضعیت ثابت باعث خستگی جسم و روح می شود.

یکی از کارهایی که ممکن است حال و هوایتان را بهتر کند حرف زدن با اعضای خانواده یا دوستان است

چند دقیقه با همسرتان یا فرزندتان حرف بزنید و دوباره پرانرژی شوید. گفت‌و‌گوی کوتاه با دوستان هم در این زمینه مؤثر است. اگر دوستی دارید که می‌توانید با او درباره این حال‌تان حرف بزنید حتماً این کار را انجام دهید اما زمان کوتاهی را در نظر بگیرید تا از کارهایتان عقب نمانید و باعث عصبانیت مدیرتان نشوید!

همه کسانی که کار می کنند نیاز به تعطیلات و برنامه تفریحی دارند تا دوباره انرژی لازم برای کار و تلاش را پیدا کنند

وقتی انگیزه ها کم می شود و خسته می شوید بیشتر به اینکه نیاز به تعطیلات دارید فکر می کنید. بهتر است چند دقیقه‌ای به تعطیلات آینده و برنامه ریزی برای آن فکر کنید. سفر، رفتن به منزل اقوام یا برپایی جشن و میهمانی، بردن بچه‌ها به پارک و... بررسی کنید که کجا می‌توانید بروید یا چه برنامه‌ای شما و اعضای خانواده را خوشحال می‌کند. می‌توانید برنامه‌ها را بنویسید و روی میز کارتان قرار دهید. با این کار هربار که این فهرست را می‌بینید لبخند می‌زنید و انرژی می‌گیرید.

گاهی بی انرژی شدن به‌دلیل کارهایی است که روی هم تلنبار شده و عقب افتاده‌اند

این کارها ناخودآگاه گوشه ای از ذهن شما را اشغال می کنند و به این ترتیب ذهن تان خسته است و احساس کسالت می‌کنید. بهتر است میان کار زمانی را برای انجام این کارها اختصاص دهید. می‌بینید که با کاهش کارهای عقب افتاده انرژی تان بیشتر می شود. هم ذهن تان سبک می‌شود و هم کمی در کارهای روزمره و شاید تکراری تنوع و تغییری ایجاد شود.

منبع : ایران بانو روزنامه ایران - seemorgh.com

انواع گلیم های ایران و روش نگهداری از آن

مجموعه: فرش و گلیم

كردها

تاريخ زندگي كردها از ابتدا به عنوان يكي از قديمي‌ترين و بومي‌ترين قوم هاي ايراني، در افسانه‌هاي اين سرزمين مورد توجه بوده است. در اين افسانه‌ها از  پادشاهي به نام حضرت سليمان سخن مي‌رود كه پانصد «جن» برده‌ي او بوده‌اند. (جن موجودي است خارق‌العاده در اسطوره‌هاي عربي كه مابين دنياي مردگان و زندگان رفت و آمد مي‌كند. جن‌ها برتر از قوانين طبيعي‌اند اما به وسيله‌ي طلسم مي‌توانند تحت كنترل بشر درآيند.) حضرت سليمان آن‌ها را براي  پيدا كردن پانصد دوشيزه‌ي زيبا و افزودن آنان به حرم خود به غرب مي‌فرستد.

متأسفانه حضرت سليمان قبل از بازگشت جن‌ها از دنيا مي‌رود و به همين دليل هركدام از جن‌ها با يكي از اين دوشيزگان ازدواج كرده، در كوه‌هاي سرسبز زاگرس مستقر مي‌شوند و قوم كردها را پديد مي‌آورند. اين افسانه‌ي ملتي است كه در ناحيه‌ي كردستان زندگي مي‌كند، منطقه‌اي كه هويت سياسي ندارد و مرزهاي آن كاملاً مشخص نيست.

صحنه‌ي كردستان

مبدأ مشهورترين گليم‌هاي كردستان صحنه است كه در حال حاضر شامل سنندج و اطراف آن مي‌شود. صحنه از زمان سلطنت صفويان  پايتخت كردستان بوده و هميشه مركز كارگاه‌هاي توليد قالي ها و گليم‌هاي كردستان به شمار مي‌آمده است. تأُثير صفويان در گليم‌هاي به جاي مانده از قرن هاي هجدهم، نوزدهم و اوايل قرن بيستم به آساني مشاهده مي‌شود.

بيجار كردستان

بيجار (به معني تركيبي از گروه‌هاي مختلف مردم) شهري تجاري در حاشيه‌ي كردستان است. گليم بافت‌هايي كه به عنوان بيجار شناخته شده، مربوط به خود شهر و چهل روستاي اطراف آن است.

كردهاي خراسان

خراسان به معناي سرزمين طلوع خورشيد است. به دليل وجود دره‌هاي حاصل خيز، چراگاه‌ها و محصولات فراوان به «انبار غله» مشهور است و گله‌هاي بزرگ گوسفند و بز در آن جا پرورش مي‌يابند.

كرد هاي خراسان در دست بافته‌هاي خود از طرح‌ها، رنگ‌ها، و فنون بسيار متنوع استفاده مي‌كنند. در اين ميان نشانه‌هايي از اجداد قفقازي و آناتوليايي آن‌ها نيز در طرح‌هاي شان يافت مي‌شود. از آن جا كه قبايل ديگري با نژادهاي متفاوت، چون افشارهاي كلات، تركمن‌ها و بلوچ‌ها نيز در اين ناحيه زندگي مي‌كنند، طرح ها و نگاره‌هاي دست بافت‌هاي اين منطقه از تنوع فراواني برخوردار است.

شاهسون

شاهسون‌ها يكي از مهم‌ترين طوايف شمال غربي ايران اند كه اكثريت آن‌ها ترك و اقليتي داراي اصليت كرد، تاجيك و گرجي هستند. شاهسون به معناي دوست دار و وفادار به شاه است كه توسط شاه عباسي براي مقابله با سپاه شيعه يعني قزل باش‌ها به وجود آمد.

گليم رايج‌ترين كف پوش شاهسون ها است و به همين علت تعداد زيادي از آن‌ها توسط اين طايفه بافته شده است. شاهسون ها مردمي بسيار سنتي هستند و در طرح و بافت گليم‌هاي آنان نوعي محدوديت به چشم مي‌خورد. طرح‌ها و بافت‌هاي مشابهي توسط تمام گروه‌هاي شاهسون به كار رفته و با اين حال تفاوت‌هاي ظريفي در رنگ و حاشيه‌هاي آن‌ها وجود دارد كه گليم‌ها را از يكديگر متمايز مي‌كند.

در تمام گليم‌هاي شاهسون از نگاره‌هاي بزرگ و برجسته استفاده شده است.

شاهسون مغان

مغان از بزرگ‌ترين ايل‌هاي شاهسون و دشت مغان سرزمين مادري و محل قشلاق آنان است.

علي رغم كوتاهي مسافت اين كوچ و با وجود اين كه كوه‌هاي سبلان تنها ناحيه‌ي ييلاقي موجود نيست، اما از نظر سنن بومي و عرفاني اهميت فراوان دارد. شاهسون‌ها معتقدند شهر بابلي «سُدُم» در زير قله‌ي آتش فشان سبلان قرار دارد. در ضمن گفته مي‌شود كه قالي بسيار قديمي «زرتشت» در زير تخته سنگي در كنار يك درياچه، در نزديكي قله مدفون است و چند تار موي حضرت محمد (ص) نيز در كف درياچه قرار دارد. 

گليم بافت هاي شاهسون مغان از نظر طرح داراي سنتي‌ترين شكل گليم اند. در طرح بافت و رنگ اين گليم ها كيفيت و هماهنگي وجود دارد. همه‌ي آن ها باريك و دراز و داراي بافت چاك‌دار بوده و دو قسمت آن، آزادانه به يكديگر دوخته شده است.  رنگ‌هاي روشن و درخشان، اما محدود و تارهاي پشمين رنگ نشده‌ي سفيد متمايل به شيري يا قهوه‌اي در آن ها به كار رفته است.

لُرها

لرهاي امروزي بازماندگان همان لرهاي سازنده‌ي برنزهاي لرستان در قرن‌هاي  پنجم و ششم قبل از ميلاد ‌اند. آن‌ها از معدود گروه‌هاي قومي‌اند كه به مدت سه هزار سال در سرزمين هاي بومي خود زندگي كرده و مانند كردها كاملاً ايراني شناخته مي‌شوند.

قبايل لر از مرز ايران و عراق گرفته تا شهر كرمانشاه واقع در شمال لرستان و جنوب كردستان و از دامنه‌هاي زاگرس گرفته تا جلگه‌هاي مرتفع خليج در نزديكي شيراز، در همه جا  پراكنده‌اند. قبايل جنوبي تر لر زير گروه‌هاي «ممسني»  و «بوير احمدي» را شامل مي‌شود.

از آن جا كه گليم‌هاي قشقايي و لر اكثراً با يكديگر اشتباه مي‌شود، لازم است در مورد تفاوت‌هاي آنان كاملاً آگاه بود: پشم منسوجات لر در بافت زبرتر است، شُل تر ريسيده شده و موقع لمس كردن ضخيم تر به نظر مي‌رسد. در ضمن تارهاي به كار رفته در آن‌ها از  پشم قهوه‌اي است، در صورتي كه در گليم‌هاي قشقايي از پشم‌هاي سفيد استفاده مي‌شود . رنگ گليم‌هاي لر تيره‌تر و نسبت به دست ‌بافته‌هاي قشقايي از تنوع رنگ محدودتري برخوردار است.

قشقايي

به دليل عدم تشخيص هويت قالي‌هاي قبيله‌اي جنوب ايران، اكثر دست بافت‌هاي اين منطقه در قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم، توسط فروشندگان غربي و ايراني به شهر شيراز منسوب شده است. شيراز  نام شهر اصلي منطقه است كه به علت بافت‌هاي خود در قرون هفدهم و هجدهم شهرت بسيار دارد. 

قشقايي‌ها نام خود را از اسامي يكي از رهبران مهم قبايل به اسم «جان آقا قشقايي» اقتباس كرده‌اند. شاه عباس صفوي در دوران سلطنت خود، حكومت قبايل فارس را در جنوب ايران به اين شخص واگذار كرد. محتملاً قشقايي‌ها با خلج‌هايا قلچ‌ها نيز ارتباط نژادي دارند.

قشقايي‌ها شايد از مشهورترين و ثروتمندترين قوم‌هاي ايران باشند .

جزييات به كار رفته در حاشيه‌ي گليم‌هاي قشقايي آن ها را از ديگر تخت بافت‌هاي مناطق جنوبي ايران جدا مي‌سازد، زيرا براي مثال، حاشيه‌ي يك گليم لر، بسيار ساده تر است. 

كرمان

اين استان كويري كه در حال حاضر در جنوب غربي ايران قرار دارد، ابتدا توسط اردشير اول،  پادشاه ساساني اشغال شد و سپس با هجوم مغولان و ترك‌ها به تصرف آنان درآمد. معماري عالي و بي‌‌نظير كرمان، در قرن شانزدهم، توسط پادشاهان صفوي جاني تازه گرفت: اما در زلزله‌اي در سال 1794 ، اين شهر كاملاً  نابود شد.

افشار كرمان

اين قبيله مهمترين و بزرگ‌ترين گروه از قبايل افشار است كه در قرن شانزدهم، به دليل قيام عليه شاه صفوي به كرمان تبديل شدند. ساكنان كوه نشين اين قبايل از چراگاه‌هاي خوب و حاصلخيز تابستاني استفاده كرده و زمستان‌هاي خود را در منزلگاه‌هاي موقت و گرم سواحل خليج فارس سپري مي‌كنند. قبايل ترك زبان زيادي نيز نظير آبدوغي، رضاخاني، حسن خاني، بلوچ و لك در اين مناطق زندگي مي‌كنند كه ارتباطي با افشارها ندارند.

افشار سيرجان

سيرجان بازار اصلي استان كرمان است. در گليم‌هاي سيرجان از روش بافت متصل و جفت قلاب استفاده مي‌شود و شيرازه‌هاي ظريف و ريسمان‌هاي اضافه با طرح‌هاي مارپيچي و رنگ‌هاي آبي و طلايي از مشخصات اين دست بافت‌ها است. قسمت‌هاي انتهايي گليم‌ها به كمك تارهاي  پنبه‌اي گيس بافت با دقت به ريشه‌هاي بلند بافته شده و خود ريشه‌ها نيز براي جلوگير از ريش ريش شدن با  پشم نگين به يكديگر متصل شده است.

رنگ ها معمولاً محدود و اكثراً قرمز، آبي و سبزه تيره است. در متن اين گليم ها نيز همچون ديگر دست بافت‌هاي افشار، از گل‌هاي تزييني كوچك و سفيد استفاد مي‌شود؛ اما بر خلاف گليم‌هاي گرمسار، ورامين و بلوچ كه گل‌ها به صورت نامنظم در زمينه پراكنده مي‌شود، در گليم‌هاي سيرجان گل‌ها به شكل منظم در متن و حاشيه‌ها قرار مي‌گيرند نوع ديگري از حاشيه طرح چپ و راست دارد و شامل گل‌هاي تزييني كوچك و سفيد است. 

تعداد زيادي سفره و روكرسي نيز در اين منطقه بافته مي‌شود.

گرمسار:

گليم‌هاي گرمسار به دليل استفاده از پشم زبر با ضخامت متوسط از استحكام قابل توجهي برخوردار است. تارها  پنبه‌اي است و غالباً مثل اكثرگليم‌هاي ايراني از  پشم طبيعي قهوه‌اي نيز تشكيل مي‌شود. پشم طبيعي قهوه‌اي تيره، در كنار رنگ‌هاي زنده به طرزي متمايز، براي پودها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين رنگ‌ها به دليل كيفيت پشم و طريقه‌ي خشك كردن آن ها بسيار روشن است.

بافت چاك دار اين گليم‌ها داراي زاويه‌اي حاده و به همين دليل چاك‌ها بسيار كوچك است و به سختي خود را نشان مي دهد. متن ‌ها معمولاً از نوارهاي اريب يا افقي لوزي، ستاره يا شش گوش با حاشيه‌هاي بسيار باريك تشكيل مي‌شود. نوارهاي متضاد رنگين اطراف نگاره‌ها را فرا گرفته و گاه حاشيه‌ها با رديفي عمودي از پيچ باف هاي پشمين قرمز تيره يا قهوه‌اي از متن جدا مي‌شود.

طرح متمايزي كه معمولاً در قاب‌هاي گليم‌هاي گرمسار ديده مي‌شود نوار بسيار  باريك با طرح پيچ باف است كه در آن از چهار پود استفاده شده و طرحي S شكل و يا حلقه‌اي از گل‌هاي مرواريد ظريف را به وجود مي‌آورد. اين اسلوب به صورتي گسترده در گليم‌هاي بلوچ يافت مي‌شود و طرح گل‌هاي مرواريد و گل‌هاي تزييني ، به شكلي نامنظم در متن سفيد شيري پراكنده است كه طرحي منحصر به فرد به وجود مي‌آورد. شيرازه‌ها سنگين است و با كمك ريسمان‌هاي اضافه‌ي پشمين قرمز تيره، تقويت مي‌شود.

مراقبت و نگهداري

گليم نيز مانند ديگر قالي‌ها و منسوجات، گاهي بايد شست و شو و رفو شود. در زبان تركي، كلمه «سقط» به معناي ناسالم است و براي قالي‌هاي صدمه ديده به كار مي‌رود.

منسوجات دست بافت اگر به طرز صحيح نگه داري شوند، مي‌توانند سال‌ها عمركنند.

دوام: دوام يك گليم، به مواد به كار رفته، استحكام بافت و عمر آن بستگي دارد. مسلماً اگر يك قالي در اثر استعمال فرسوده شده باشد،‌ نبايد در قسمت‌هاي پر رفت و آمد خانه مورد استفاده قرار گيرد. مرغوبيت  پشم و بافت نكته‌ي ديگري است كه بايد به آن توجه شود. اگر گليمي در عين ظرافت، كيفيتي خوب داشته و  پشم آن با دست تابيده شده باشد، در مقايسه با فرش ماشيني ضخيم‌تر با  پشم شل، طول عمر بيش‌تري خواهد داشت.

راه هايي مثل قرار دادن قطعه‌اي حايل بين  پايه مبل و گليم يا چسباندن تكه‌هاي ضخيم نمد در زير پايه‌هاي مبل و صندلي، مي‌تواند مانع اين فرسودگي شود.

چرخاندن گاه به گاه گليم و تغيير جهت آن نيز روش مناسبي است، به خصوص اگر قسمتي از گليم بيش‌تر در معرض رفت و آمد يا نور طبيعي خورشيد قرار گرفته باشد. گليم‌ها اگر دائماً در جاهاي نم‌دار قرار گيرد، دچار پوسيدگي مي‌شود. براي مثال اگر شوفاژ شما چكه كند يا به نحوي با آب و رطوبت در تماس باشد، هر چه سريع تر بايد اين مشكل را حل كنيد.

استفاده از لايه و زيرانداز: گليم ها و فرش‌ها اگر بر روي زمين صيقلي شده و يا موكت قرار گيرد، حتماً ليز مي‌خورد. براي حل اين مشكل مي‌توان از لايه و زير اندازهايي مابين گليم و زمين استفاده كرد. انواع گوناگون اين زيراندازها با كاربردهاي گوناگون در بازار يافت مي‌شود. زير انداز به شكل لايه در زير گليم قرار مي‌گيرد و در اين حال ضمن ممانعت از لغزيدن آن، ميزان فرسودگي را نيز كاهش مي‌دهد. هر زميني بالاخره قسمت‌هايي ناصاف دارد و همين برآمدگي‌ها، در اثر رفت و آمد مداوم برروي آن، موجب از بين رفتن گليم مي‌شود.

راحت‌ترين راه براي جلوگيري از ليز خوردن گليم بر روي موكت، دوختن و به يكديگر وصل كردن آنها است. اما اين امر، در صورتي كه گليم به طور متناوب احتياج به شست و شو داشته باشد، امكان پذير نيست. 

شست و شو: زماني كه يك گليم كثيف به نظر مي‌رسد، حتماً بايد براي شست و شو فرستاده شود. شست و شو براي گليم و فرش ، امري مفيد و ضروري است، زيرا با مرور زمان،‌چرك و خاك در بافت آن‌ها نفوذ مي‌كند و موجب فرسودگي قالي مي‌شود.

قالي‌هاي دست بافت بايد به طور منظم، شست و شو شود چون اين شست و شو باعث براق شدن پشم آنها مي‌شود و به رنگ‌ها جاني تازه مي‌دهد. گليم‌هاي جديد مي‌تواند خشك شويي شود،‌ اما اين امر در مورد دست بافت‌هاي قديمي به هيچ وجه صدق نمي‌كند.

شستن گليم در خانه كار صحيحي نيست، زيرا امكان مخلوط شدن رنگ‌ها و آب رفتگي ‌هاي نامنظم وجود دارد. دست بافت‌ها به هنگام خيس بودن، بسيار شق و حالتي مقوا مانند دارد. در اين حال اگر قالي، با روش صحيح خشك نشود، امكان تراوش رنگ‌ها نيز وجود دارد. به هنگام ريختن مايع بر روي قالي، فوراً بايد به وسيله‌ي دستمال كاغذي نم آن گرفته شود و سپس با آب تميز شسته و خشك شود. براي از بين بردن لك قالي‌هاي دست بافت استفاده از مواد شيمايي توصيه نمي‌شود.

رفو: قبل از فرستادن گليم و قالي براي رفو، بهتر است با يك رفوكار يا فروشنده مشورت شود، زيرا براي مثال، بعضي اوقات پشم ها به قدري بر اثر شسته نشدن و درست نگه داري نكردن، ترد و شكننده مي‌شود كه رفوي آن‌ها نيز فقط خرج بيهوده خواهد بود. رفوگري خود هنر است و قبل از رفوي يك دست بافت بايد قسمت‌هايي كه به طرزي ناصحيح تعمير شده از ميان برداشته شود. ريشه‌ها اولين نقاطي است كه در دست بافت‌ها فرسوده مي‌شود و جاروهاي برقي اثر بسيار بدي بر روي آن ها مي‌گذارد.

اگر ريشه‌هاي قالي تجزيه و نابود شود، در مرحله‌ي بعد، بافت اصلي آن نيز از بين مي‌رود . فرسوده شدن ريشه‌ها را به راحتي مي‌توان متوقف كرد، اما بافت مجدد قسمت‌هاي انتهايي بسيار پر خرج است.

منبع:persiancarpet.blogfa.com